„Świtezianka” to ballada Adama Mickiewicza, osadzona w romantycznym świecie ludowych wierzeń i tajemniczej natury. Opowiada o młodzieńcu, który składa przysięgę wierności ukochanej, lecz łamie swoje słowo, co sprowadza na niego surową karę. Utwór porusza temat zdrady, sprawiedliwości i potęgi sił nadprzyrodzonych.
Miłość i przysięga
Akcja ballady rozgrywa się nad brzegiem jeziora Świteź, w otoczeniu tajemniczej, niemal magicznej przyrody. Główny bohater – młody strzelec – zakochuje się w pięknej, tajemniczej dziewczynie, która zdaje się mieć nadludzkie cechy.
Pewnego wieczoru dziewczyna ostrzega go, by nigdy jej nie zdradził, bo kara będzie nieunikniona. Chłopak, zauroczony jej urodą, przysięga jej dozgonną wierność i miłość.
Zdrada i kara
Mimo złożonej obietnicy strzelec nie dochowuje wierności – wkrótce daje się skusić innej dziewczynie. Wtedy jego ukochana objawia mu swoją prawdziwą naturę – jest Świtezianką, duchem jeziora, który wystawił go na próbę.
Za złamanie przysięgi młodzieniec zostaje surowo ukarany – zostaje wciągnięty w otchłań jeziora, skazany na wieczną tułaczkę w odmętach wody.
Przesłanie ballady
„Świtezianka” to opowieść o tym, że zdrada i złamanie przysięgi nie pozostają bez konsekwencji. Mickiewicz ukazuje surową sprawiedliwość sił nadprzyrodzonych, które nie wybaczają ludzkich słabości. W balladzie natura jest nie tylko tłem, ale także siłą karzącą za grzechy, co nadaje utworowi mistyczny, romantyczny charakter.